Eenzaamheid onder ouderen is veel schrijnender dan wij beseffen

Christelijke mantelzorgondersteuner MarthaZorg:

‘Eenzaamheid onder ouderen is veel schrijnender dan wij beseffen’

Utrecht, 15 maart 2016 – Eenzaamheid onder ouderen is veel schrijnender dan wij vaak beseffen, stelt Irma Donkersloot, oprichter en directeur van het bureau MarthaZorg. Haar bureau, dat mantelzorg en mantelzorgondersteuning biedt, komt dagelijks in aanraking met cliënten die erg eenzaam zijn. “Eenzaamheid kan zelfs tot levensgevaarlijke situaties leiden, ik heb dat dit jaar met eigen ogen gezien.”

Deze maand bestaat het christelijke bureau voor mantelzorgondersteuning MarthaZorg één jaar. Irma Donkersloot en haar drie medewerkers ondersteunen mantelzorgers die overbelast zijn of zelf niet meer voor een geliefde kunnen zorgen. Ook biedt MarthaZorg zelf mantelzorg aan cliënten die niemand in eigen omgeving hebben. De cliënten die MarthaZorg afgelopen jaar zorg bood waren grotendeels ouderen van tachtig jaar of ouder.

Dagen alleen in huis

“Ik wist dat er veel eenzaamheid in onze samenleving is maar afgelopen jaar zag ik het bijna dagelijks met eigen ogen”, vertelt Irma. “En het is erger en schrijnender dan we beseffen, zeker als je zelf nooit eenzame ouderen tegenkomt.”

Wat kwam je dan concreet tegen?

“Onze cliënten hebben vaak nauwelijks of geen sociaal netwerk meer. Ze zitten uren of zelfs dagen alleen in hun huis of kamer met als enige gezelschap de radio of televisie. In huizen voor wonen en zorg loopt gelukkig het personeel wel even binnen maar de werkdruk is daar hoog. Er is vaak geen gelegenheid voor wat langer contact.
Ik kom ook tegen dat mensen niemand meer hebben die signaleert als iets niet goed gaat. Dat kan zelfs tot levensgevaarlijk situaties leiden, zoals bij een cliënt die acuut verward raakte door verkeerd medicijngebruik. Ik vrees dat dit geen incident was maar veel vaker voorkomt.”

Hoe komt het dat mensen eenzaam zijn, denk je?

“Mensen worden steeds ouder, zo oud dat hun sociale netwerk kleiner wordt. Soms overleven mensen gewoon iedereen. Als er dan geen kinderen zijn, kan iemand helemaal alleen achterblijven, letterlijk zonder iemand die hen even opzoekt. Deze mensen voelen zich heel eenzaam en alleen.
Onlangs maakte ik mee dat één van onze cliënten overleed en er, buiten ons, geen familielid of bekende bij het sterfbed was. Wij begeleidden de cliënt tijdens de laatste levensfase, zochten kleding uit voor in de kist en regelden de uitvaart. Ook ruimden we het appartement leeg en hielden contact met een executeur. Dan heb je dus echt niemand meer.”
Zijn er nog wel kinderen, dan ziet Irma nogal eens dat de relatie met hen niet goed is. Kinderen bezoeken hun ouders daardoor weinig. “Of kinderen wonen ver weg waardoor ze niet vaak kunnen komen.”

Chocolaatjes kopen
Via onder andere wijkverpleging of zorginstellingen komt MarthaZorg in contact met cliënten. Het oorspronkelijke doel van MarthaZorg was mantelzorgers te ondersteunen, omdat ze bijvoorbeeld overbelast zijn of zelf ouder worden. Irma: “We wilden aanvullend zijn maar we zien dat we vaak totaal invullend zijn. Buiten ons komt er dan vrijwel niemand meer bij de ouderen waar we zorg verlenen, dat wil zeggen: niemand in de privésfeer.”

Wat doe je bijvoorbeeld met deze cliënten, die eigenlijk niemand meer hebben?

“Niets bijzonders, maar voor onze cliënten wel heel bijzonder. Kwaliteit van leven zit in kleine dingen heb ik gemerkt. Cliënten waarderen het erg om gewoon even naar buiten te gaan. Ook vinden ze het fijn om zelf panty’s uit te kiezen bij de Hema bijvoorbeeld of in de supermarkt hun eigen chocolaatjes kopen. Ik had een cliënt met wie ik iedere week ging koffiedrinken in een restaurant met uitzicht op de kinderhoek. Als je zelf geen kleinkinderen hebt, kun je toch enorm genieten van andermans kinderen. Eigenlijk doet even in een andere omgeving zijn al wonderen in iemands gemoedstoestand, heb ik gezien.”